Student op kamers

De examens zijn voorbij en een nieuwe lichting studenten komt eraan. Grote kans dat ze hun studiekeuze mede baseren op reisafstand. Steeds meer studenten blijven bij hun ouders wonen, becijferde het CBS. Oorzaak: het leenstelsel. Jongeren hebben geen zin in een enorme schuld.

Max Ostermeijer (18) uit het Gelderse Renkum is eerstejaarsstudent Sportmanagement en Ondernemen in Amsterdam. Hij moest van zijn ouders het eerste jaar van zijn studie thuis blijven wonen, ook al betekende dat een reis van twee uur heen en twee uur terug. ,,Ik heb bijna een jaar studie afgerond zonder een euro te lenen. Thuis wonen is natuurlijk veel goedkoper dan op kamers. Daarom heb ik afgelopen jaar gereisd en hard gestudeerd. Mijn ouders vonden dat ook belangrijk, studeren kost veel geld. Komend jaar ga ik wel op kamers in Amsterdam, het reizen is zwaar. Ik zoek iets samen met vrienden, dan kunnen we de huur delen. Volgend jaar moet ik dus ook studiefinanciering aanvragen bij DUO. Hopelijk niet het volledige bedrag van 1000 euro per maand, ik probeer mijn krediet zo laag mogelijk te houden. Het moet toch allemaal worden afbetaald.”

Max is niet de enige student die er voor kiest om, in elk geval een tijdje, bij z’n ouders te blijven wonen, blijkt uit recente cijfers van het CBS. Afgelopen zomer en najaar is een kwart minder 18-jarigen verhuisd dan in dezelfde periode een jaar eerder. Van de 17 tot 21 jarigen was het 15 procent minder. Vooral in de universiteitssteden daalde het aantal nieuwe inschrijvingen van 17-22 jarigen in het bevolkingsregister. Groningen, Maastricht en Nijmegen kregen een kwart minder jonge inwoners dan een jaar eerder, in Delft was de afname zelfs 40 procent.
In andere leeftijdscategorieën steeg het aantal verhuizingen juist. Het CBS denkt dat de daling te wijten is aan de invoering van het leenstelsel. Tot september 2015 kregen studenten een basisbeurs, een basisinkomen als ze gingen studeren. Uitwonende studenten kregen maandelijks 280 euro. Daarnaast konden ze eventueel een aanvullende beurs van 250 euro krijgen en maandelijks maximaal 465 euro lenen. Nu kunnen studenten het hele bedrag, maximaal 1025 euro per maand, lenen bij de overheid. Tenzij ze genoeg geld bij elkaar kunnen krijgen, bijvoorbeeld met een bijbaantje of via je ouders, moeten studenten een forse schuld aangaan om hun studie te kunnen betalen.

Tweedejaarsstudent Bestuurs- en organisatiewetenschap Remco Barendregt (21) uit Utrecht leent het maximale bedrag bij. ,,Ik val nog onder het oude stelsel, dus tot ik aan mijn master begin krijg ik een basisbeurs van 280 euro. Daarnaast leen ik zo’n 680 euro per maand bij. Ik heb nu al een studieschuld van 15.000 euro opgebouwd en ik ben bang dat ik zeker op 30.000 euro ga uitkomen. Ik heb er weloverwogen voor gekozen om op mezelf te gaan wonen en die schuld aan te gaan. Ik denk dat het hebben van een studentenleven en zelfstandig wonen heel belangrijk is. Ook daar leer ik van.
Het geld dat ik binnenkrijg gaat ook echt allemaal op. Mijn huur is maandelijks 380 euro, het collegegeld is jaarlijks 2000 euro en mijn boeken kosten 400 euro per jaar. Ik heb wat vaste kosten zoals mijn kleding, roeivereniging, sportschool en telefoon. Verder geef ik veel geld uit aan eten, drinken en uitgaan.
Ik lig met mijn studie netjes op schema. Daar doe ik ook echt mijn best voor, zodat mijn schuld niet teveel gaat oplopen. Ik ben me er heel erg van bewust van dat ik straks met een grote schuld aan mijn leven moet beginnen. Gelukkig bedraagt de aflossing straks maximaal vier procent van mijn inkomen. Dat geld mis ik hopelijk niet.”

Linde de Nie (23), voorzitter van studentenorganisatie ISO, ziet om zich heen steeds meer studenten die niet op kamers gaan wonen. ,,Dat is een van de gevolgen van het leenstelsel. Erger is als mensen helemaal niet gaan studeren omdat ze geen schulden willen aangaan. Ik spreek regelmatig mensen die erg veel moeite hebben met lenen. Ze zijn zo opgevoed dat je pas iets koopt of doet als je het kan betalen, anders niet. Voor deze mensen is het stelsel echt een belemmering.’’

Tea Jonkman, woordvoerder van DUO, de uitvoeringsinstantie van het ministerie van onderwijs vertelt dat studenten maandelijks iets meer dan 1000 euro krediet kunnen krijgen. ,,De meeste studenten maken hier geen gebruik van. Als een student zeven jaar over de studie doet en maximaal leent kan hij of zij eindigen met een schuld van ruim 80.000 euro. Niet een bedrag dat je 1-2-3 terugbetaalt. Studenten moeten zich goed bewust zijn van wat ze willen en niet teveel lenen.”
De nieuwe regeling geldt voor alle studenten die na september 2015 aan een studie of aan een nieuwe master zijn begonnen. ,,De schulden die studenten aan moeten gaan zijn hoger, maar de terugbetalingsregeling is soepeler geworden’, legt Jonkman uit. ‘Vroeger moesten ex-studenten de lening binnen 15 jaar afbetalen. Ze mogen daar nu 35 jaar over doen.”

De Nie hoopt dat aankomend studenten zich niet door het leenstelsel laten weerhouden te gaan studeren. ,,Wij hebben ons fel verzet tegen invoering van het leenstelsel, maar het is er nu eenmaal, daar is niets aan te doen. Nu willen we aankomend studenten vooral duidelijk maken dat ze zich door het stelsel niet moeten laten weerhouden om te gaan studeren. Het is oké die lening aan te gaan. Lenen is vervelend, maar de voorwaarden van de lening zijn sociaal. De rente is laag en er is ruim de tijd om af te lossen.”

Kaders:

Student op kamers

Studenten op kamers moeten ongeveer rekening houden met de volgende kosten:

Bron: Nibud studentenonderzoek 2015

Feiten en cijfers:

• Studenten kunnen jaarlijks ruim 11.000 euro lenen. Na vier jaar studie hebben ze 44.600 euro schuld. Als ze een jaartje langer over de studie doen loopt de schuld op tot 56.500.
• Een student mag maximaal 7 jaar lang een beurs lenen bij DUO. Studenten die een langere studie volgen krijgen meer tijd, afhankelijk van de studieduur.
• Ouders van kinderen met een laag inkomen (minder dan 30.000 euro per jaar) houden wel recht op een aanvullende beurs (die je niet terug hoeft te betalen) van maximaal 382 euro.
• De ov-studentenkaart blijft. Ook minderjarige Mbo-studenten hebben vanaf september 2017 recht op een ov-studentenkaart.
• Het gaat om een vriendelijke lening. De rente bedraagt op dit moment 0,01 procent. Studenten krijgen 35 jaar de tijd om de lening af te lossen. Als je nooit genoeg gaat verdienen om de lening af te lossen wordt de lening kwijtgescholden.
• Aflossen begint bij een inkomen op minimumloonniveau. De aflossing bedraagt maandelijks maximaal 4 procent van het inkomen.
• Een studieschuld weegt mee als je een hypotheek gaat aanvragen, maar staat niet bij de BKR geregistreerd. Je mag minder lenen dan zou mogen zonder studieschuld. De studieschuld telt minder zwaar mee dan andere schulden. De bank gaat er van uit dat je maandelijks 0,75 procent van je studieschuld terugbetaalt en dat bedrag dus niet aan je huis kan besteden.